حجامت، باید ها و نبایدها

حجامت در طب اسلامی ایرانی

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

آداب و توصیه های پیش از حجامت

۱- با شکم گرسنه یا با شکم انباشته از غذا مبادرت به حجامت نکنید.

۲- درصورت امکان، در روزهای قبل ازحجامت، انار ملس(ترش و شیرین) میل کنید تا غلظت خونتان، کمتر و خروج آن به هنگام حجامت آسانتر گردد، شربت سرکه انگبین از بهترین نوشیدنی ها قبل از حجامت می باشد.

۳- از ۱۲ ساعت پیش ازحجامت، از رابطه زناشویی بپرهیزید.

۴- قبل از انجام حجامت، وضو بگیرید.

۵- درحالت خستگی یا بی خوابی شدید، ترس، نگرانی یا عصبانیّت زیاد، به هنگام بروز طوفان، وقوع زمین لرزه و وزش بادهای شدید، ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی، از انجام حجامت بپرهیزید.

۶- بانوان، در ایّام عادت ماهیانه(و به ویژه در زمان اوج خونریزی) نـبـاید حجامت کنند امّا حاملگی و شیردهی مانعی برای انجام حجامت آنها نیست. حجامت زنان باردار، درحالت عادّی بین ماه های ۴ تا ۷ حاملگی و درصورت ضرورت، در زمان های دیگر، قابل انجام است.

۷- قبل ازانجام حجامت، صدقه بدهید.

تقویم فوق برگرفته از سایت پارسی طب می باشد.

تقویم حجامت ۹۹ تقدیم شما می شود که شامل:

روزهای سبز ایام مناسب برای حجامت و روزهای آبی ایام حزیران سال ۹۹ می باشد.

حجامت هم مانند بسیاری از اعمال یداوی که در طب سنتی انجام می شود،
بایست در روزهای خاص و در شرایط مناسب آن انجام شود.

بعنوان مثال در توصیه اطبا طب سنتی انجام حجامت در فصل بهار و پاییز نتیجه بهتری از فصل تابستان و زمستان خواهد داشت.

دلیل این موضوع هیجان خون و وجود خون زیاد در بدن و همچنین آمادگی و وجود بستر مناسب برای جبران خون از دست رفته ست(پارسی طب)

آداب و توصیه های زمان حجامت

۱-به هنگام حجامت، به حالت چهار زانو، بدون کفش(و ترجیحاً بدون جوراب)، بدون عینک و در صورت امکان، رو به قبله بنشینید.

۲-قبل از شروع حجامت، سه بار، از خداوند، طلب خیرکنید. (برای مثال، سه بار بگویید: اَستخیرُ اللّهَ بِرَحمَتِهِ خِیَرَهً فی عافیَهٍ: از رحمت خداوند، برای سلامتی، طلب خیر می کنم.)

۳-قرائت آیت الکرسی و ذکر صلوات را هرگز فراموش نکنید.

۴-سعی کنید درطول حجامت، از پراکندگی حواس بپرهیزید و حتیّ المقدور، مانند هر عمل معنوی دیگری، در این زمان نیز، به تنها شفا بخش بیماری ها(یعنی خداوند تبارک و تعالی)، توجّه کنید.

۵-پس از ایجاد خراش های لازم از سوی دستیار حجامت، دعای ویژه حجامت را تلاوت کنید:

داروی جامع امام رضا(ع) و بیماری های قابل درمان با آن

دعای حجامت:

«بـِسْمِ اللَّهِ الـرَّحْـمنِ الـرَّحِیمِ اعـُوذ باللهِ الکَریـم فی حِجـامَتی مِنَ العـَین فی الدَّم وَ مِن کُلِّ سوءٍ و اَعـلالٍ و اسـقام و اوْجـاع و امْـراض و اساَلُکَ الـعـافـیـه والـمـعـافــاه والــشـــِّفـاءَ مِــن کُـلِّ داء: به نام خداوند رحمان رحیم، درحجامت خویش، به خداوند کریم پناه می برم از انحراف درخون و از تمام بدیها، بیماری ها، ناخوشی ها، دردها و مـرض ها؛ و عـافیت و دور شدن مریضی ها و شفای تمام بیماری ها را از تو{ای خداوند کریم} درخواست می کنم.»

۶ -به توصیه حضرات معصومین(علیهم السّلام)، و برای پیشگیری ازبرخی بیماری ها، به اوّلین خونی که ازمحلّ حجامت خارج می شود؛ نگاه کنید.

آداب و توصیه های پس از حجامت

۱-پس از انجام حجامت، به دلیل موفّقیّت در انجام یکی از سنن الهی، خدای تعالی را شکر کنید.

۲-در روز انجام حجامت، از کشیدن سیگار، ورزش و فعّالیّت سنگین، عصبانیّت، آمیزش جنسی و استحمام، خودداری کنید.

۳-برای باقی نماندن جای زخم حجامت روی بدنتان؛ تا بهبودی کامل، روزی چند بار، مقدار اندکی عسل، روی زخم ها بمالید، مصرف شربت عسل قبل و بعد و هنگام حجامت بسیار مفید بوده و توصیه می گردد.

لینک عسل های فروشگاه

۴-درصورت دردناک بودن محلّ حجامت، ۵ تا ۶ بار و هر بار به مدّت یک دقیقه – یا درحدّ تحمّل- روی موضع حجامت، کیسه یخ بگذارید.

۵-کبودی، تورّم و اندکی خارش در محلّ حجامت، طبیعی است و پس ازگذشت چند روز، خود به خود، مرتفع می شود.

۶-ایجاد تعدادی تاول درموضع حجامت، غیر عادی نیست و کم کم بهبود می یابند؛ درصورت تمایل، می توانید به ملایمت تاول ها را تخلیه نمایید.

۷-برخی معتقدند تا ۱۲ ساعت پس از حجامت، باید از خوردن ترشی، نمک و لبنیات پرهیز شود.(در مورد غذای شور، این زمان، سه ساعت یا حتّی نیم ساعت پس از انجام حجامت هم ذکر شده است.)

۸-خوردن انار، پس از حجامت نیز مفید است.

۹-گاهی پس از انجام حجامت، ناراحتی های جزیی مثل ضعف، سردرد، سرگیجه، گرفتگی های خفیف عضلانی و طپش قلب بروز می کند که اغلب، پس از یکی دو روز برطرف می شوند. خوردن عسل، خرما و غذاهای شیرین در رفع این عوارض موثرند. درصورت شدت این حالات، با پزشک خود تماس بگیرید؛ این مشکلات، معمولا” در نوبت های بعدی حجامت تخفیف می یابند.

۱۰-بنابر فتوای بسیاری از مراجع عظام تقلید، خون موضع حجامت، مَعفُوّ (قابل گذشت) است و فرد حجامت شونده می تواند با تطهیر اطراف موضع، بدون نیاز به شستشوی محل حجامت، نماز خود را اقامه نماید.

نکات قابل توجّه

۱-حجامت و انتقال خون:

برای بسیاری از بیماران و حتی پزشکان این سوال وجود دارد که با توجه به امکان اهدای خون از طریق سازمان انتقال خون چه نیازی به انجام آن است؟

در پاسخ، باید به طور خلاصه گفت که بنا بر تحقیقات علمی، ثابت شده که محتویات خون حجامت با خون سرخرگی(که در انتقال خون از شخص گرفته می شود) متفاوت است و به زبان ساده، غلظت بیشتری دارد. لذا انتقال خون نمی تواند جایگزینی برای انجام حجامت باشد.

۲-برخلاف تصوّر عمومی، درد چندانی ندارد؛ چرا که عمل بادکش باعث بی حسّی نسبی موضع حجامت می شود.

۳-اگر حجامت با خراش های ظریف و طبق اصـول علمی انجام شود، تقریباً هیچگاه جای آن روی پوست باقی نمی ماند(حتّی در بیماران دیابتی).

۴-میزان خون خروجی:

مقدار خونی که از محلّ حجامت خارج می شود؛ بسته به مزاج و وضعیت جسمانی حجامت شونده، فصل و حتّی روز انجام، متفاوت است و کم یا زیاد بودن آن تاثیر چندانی بر روند درمانی بیمار نمی گذارد.

۵-تعداد دفعات خونگیری:

این تعداد در هر فرد متفاوت است و به طور متوسط ۶- ۵ بار است؛ تعیین کردن این دفعات از قبل – مثلاً سه بار خونگیری در هر بار حجامت – کاری غیر علمی است. خونگیری معمولاً باید تا قطع خود به خود خونریزی یا روشن شدن رنگ خون ادامه پیدا کند.

۶-حجامت در ماه مبارک رمضان:

انجام آن در ماه مبارک- و سایر ایّام روزه داری- به جهت امکان ایجاد ضعف در فرد، کراهت دارد؛ ضمن اینکه انجام حجامت با شکم گرسنه، باعث درمان بیماری هم نمی شود. در این ایّام، در صورت ضرورت، بهتر است بعد از افطار انجام شود.

۷-اگر حجامت طبق ضوابط علمی مربوط انجام شود تقریباً هیچ عارضه ای برای بیمار ندارد.

۸-انجام حجامت منحصر به بیماران نیست و افراد سالم نیز، از فواید آن بهره خواهند برد.

۹-ممنوعیّت:

به جز افراد معدودی که غلبه شدید بلغم دارند، سایرین منع خاصی در مورد حجامت ندارند. تشخیص مساله فوق به عهده طبیب است؛ اما اگر در دفعات قبلی دچار غشوه حجامت یا ضعف شدید پس از آن شده اید؛ پزشک خود را در جریان بگذارید. برخی اهل فن معتقدند زنان باردار تا پایان ماه چهارم حاملگی(تشکیل کامل جنین) نباید انجام دهند. افراد دچار مشکلات انعقادی مثل کمبود شدید پلاکت و هموفیلی نیز به دلیل احتمال ایجاد خونریزی شدید بهتر است حجامت نکنند. کم خونی، تنها در صورتی که از انواع شدید آن باشد مانع انجام حجامت است. مصرف آسپرین، وارفارین، دی پریدامول و سایر رقیق کننده های خون، مانع انجام حجامت نیست.

۱۰-زمان های مناسب برای حجامت:

الف- فصول مناسب:

بهترین فصل برای انجام حجامت، فصل بهار و پس از آن به ترتیب پاییز، تابستان و زمستان می باشد. بهتر است در صورت عدم وجود ضرورت، در «ماه دی» حجامت نکنیم.

نکته: منظور ما از فصل، فصل طبّی است و نه تقویمی. مثلا” در بسیاری از مناطق ایران، از نیمه اسفند، وضعیت هوا عوض می شود و گیاهان شروع به سبز شدن می کنند که این تغییر، مصادف با شروع بهار طبّی است. طبیعتا” در مناطق گرمسیر، بهار، زودتر از این شروع می شود و در مناطق سردسیر، دیرتر.

ب- روزهای مناسب در یک ماه: در روایات حضرات معصومین(علیهم السّلام) به طور خلاصه این روزها را مناسب دانسته شده اند: روزهای ۱۲ تا ۱۵ هر ماه قمری.

روزهای هفده، نوزده و بیست و یک هر ماه قمری.

پنج شنبه آخر هر ماه قمری.

ج- در مورد روزهای مناسب در یک هفته، روایات مختلفی وارد شده که تعیین یک روز خاصّ را مشکل می کند؛ امّا در مورد روزهای نامناسب، به نظر می رسد که باید در روز جمعه- به خصوص هنگام زوال- از انجام حجامت پرهیز شود. در مورد چهارشنبه، برخی روایات از انجام حجامت در این روز نهی کرده بعضی دیگر آن را جایز شمرده اند که به هرحال به نظر می رسد بهتر باشد در روزهای چهارشنبه نیز یا حجامت نکرد یا در صورت ضرورت، تمهیدات لازم و از جمله قرائت آیت الکرسی را مدّ نظر داشت.

د- ساعات مناسب در طول روز: برای روزهای مختلف هفته، ساعات متفاوتی ذکر شده امّا در مجموع به نظر می رسد ساعات ابتدایی(ساعات دوّم و سوّم از شروع روز) و ساعات نزدیک به غروب آفتاب، برای انجام حجامت مناسبترند.

هـ- ایّام خاص: در روایات اهل بیت علیهم السّلام، بعضی روزها به طور ویژه مورد تأکید قرار گرفته اند: روزهای سه شنبه ای که مصادف با هفدهم، نوزدهم و یا بیست و یکم ماه قمری باشند.

اوّلین سه شنبه ماه آذار رومی: با توجّه به شروع این ماه در روز ۲۳ اسفند، اوّلین سه شنبه آذار، معمولا” مصادف با آخرین سه شنبه سال شمسی است.

هفتم و چهاردهم ماه رومی حزیران: طبق بعضی تقاویم، مصادف با ۳۰ خرداد و ۶ تیر هر سال و طبق بعضی تقاویم دیگر، مطابق با ۲۹ خرداد و ۵ تیر هر سال هستند.

و- حجامت اضطراری: در صورتی که بنا به تشخیص طبیب، نیاز به انجام حجامت وجود داشته باشد؛ تمام موارد فوق الذّکر قابل اغماض است(این مساله در روایات نیز مورد تاکید قرار گرفته است). بنابراین در صورت وجود ضرورت طبّی، در یک روز جمعه از ماه دی نیز می توان حجامت کرد و باید انجام داد، امّا به توصیه حضرات معصومین(علیهم السّلام) و برای از بین بردن اثرات منفی این حجامت های ضروری، حتما” باید سه مساله را مدّ نظر داشت: قرائت آیت الکرسی، طلب خیر و ذکر شریف صلوات که به ویژه بر مورد اوّل تاکید زیادی شده است.

۱۱- فاصله زمانی بین انجام حجامت ها:

این فاصله به عوامل متعدّدی بستگی دارد که از آن جمله می توان به سنّ، جنس، مزاج، نوع تغذیه و نوع بیماری شخص و نیز، فصل انجام آن اشاره نمود و لذا این زمانبندی برای هر شخص، به طور جداگانه و توسّط پزشک او مشخّص می گردد.

۱۲- حجامت اطفال:

به تجربه ثابت شده حجامت کودکان دارای این اثرات می باشد:

درمـان زردی( یرقان) نوزادان؛ افزایش توان سیستم ایمنی و قدرت دفاعی و کاهش موارد ابتلا به عفونت های گوش و گلو و ریه و سرما خوردگی؛ افزایش قد و وزن و جهش رشدی در کودک و نوجوان؛ افزایش اشتها؛ کاهش رفتارهای عصبی، تندخویی، پرخاشگری، لجبازی و به طور کلی اختلالات رفتاری به خصوص در نوجوانان؛ ارتقای ضریب هوشی، قدرت حافظه و توان یادگیری؛ تحریک خونسازی و رفع کم خونی؛ تعدیل تمایلات نامطلوب جنسی نـوجوانان؛ تنظیم قاعدگی دختران نوجوان و کاهش درد و ناراحتی عادت ماهیانه ایشان؛ افزایش قدرت بدنی، رشد بیشتر عضلات و افزایش کارایی جسمی کودک در ورزش و بازی و فعّالیت بدنی؛ درمان آکنه(جوش غرور) و بسیاری موارد دیگر.

با توجّه به این آثار مثبت و این که حجامت اطفال به ندرت باعث عارضه ای می شود؛ باید پرسید، چرا در تزریق واکسن و یا خوراندن داروهای شیمیایی به کودک دلبندمان، با آن همه عوارض جانبی و مخرّب، شک و تردید نمی کنیم؛ اما برای حجامت وی که دستور دینی ما و زمینه ساز سلامت و درمان بیماری های کودک است؛ دچار تردید و دودلی می شویم؟!

۱۳– سن مناسب برای انجام حجامت:

در روایات، سنّ شروع برای کودک از ۴ ماهگی ذکر شده ولی در موارد ضروری(مثل درمان زردی) می توان نوزاد چند روزه را نیز حجامت کرد.

برای سنّ پایان حجامت، برخلاف نظر بعضی حکما ازجمله ابن سینا و جرجانی، محدودیت خاصّی وجود ندارد و باید بر اساس وضعیت فرد اقدام شود.

در پایان، یادآوری می کنیم که در مراکز معتبر درمانی، برای انجام حجامت، از وسایل استریل و یکبار مصرف استفاده می شود؛ به همین دلیل، مراجعین محترم می توانند با خیالی آسوده نسبت به عدم انتقال بیماری هایی مانند هپاتیت و ایدز، به این سنّت الهی و اسلامی اقدام فرمایند(حجامتی ۱۰۰ درصد مورد تأیید است که اصول فوق در آن رعایت گردد و بادکش ها نیز اصولی انجام شود و تا حد ممکن به جای خارج کردن خون تازه، خون کثیف بیمار پالایش و تسویه گردد)

 

 

 

 

جهت دنبال کردن فروشگاه انگپین در فضای مجازی روی نام پیام رسان کلیک نمایید(بله، ایتا، گپ، سروش، آی گپ و روبیکا)

جهت دنبال کردن کانال طب اسلامی ایرانی در فضای مجازی روی نام پیام رسان کلیک نمایید(بله، ایتا، گپ، سروش، آی گپ و روبیکا)

 

کلیدواژه : حجامت
شریف
ارسال دیدگاه